ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลประกอบด้วยธรรม ประการ ย่อมอุบัติ
ในสวรรค์ ฯลฯ ธรรม ประการคืออะไร คือบุคคลใคร่ครวญสอบสวนแล้ว
ติคนที่ควรติ 1 ชมคนที่ควรชม 1 แสดงความไม่เลื่อมใสในฐานะอันไม่ควร
เลื่อมใส 1 ปลูกความเลื่อมใสในฐานะอันควรเลื่อมใส 1 บุคคลประกอบด้วย
ธรรม 4 ประการนี้แล ย่อมอุบัติในสวรรค์ เหมือนเขาเชิญตัวไปประดิษฐาน
ไว้ฉะนั้น.
จบวัณณสูตรที่ 3

4. โกธสูตร

ว่าด้วยธรรมทำให้เกิดในนรก - สวรรค์

[84] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลประกอบด้วยธรรม 4 ประการ
ย่อมอุบัติในนรก ฯลฯ ธรรม 4 ประการคืออะไร คือบุคคลเป็นผู้หนักใน
ความโกรธ ไม่หนักในพระสัทธรรม 1 เป็นผู้หนักในความลบหลู่ท่าน ไม่
หนักให้พระสัทธรรม 1 เป็นผู้หนักในลาภ ไม่หนักในพระสัทธรรม 1 เป็น
ผู้หนักในสักการะ ไม่หนักในพระสัทธรรม 1 บุคคลประกอบด้วยธรรม 4
ประการนี้แล ย่อมอุบัติในนรก ฯลฯ
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลประกอบด้วยธรรม 4 ประการ ย่อม
อุบัติในสวรรค์ ฯลฯ ธรรม 4 ประการคืออะไร คือ บุคคลเป็นผู้หนักใน
พระสัทธรรม ไม่หนักในความโกรธ 1 เป็นหนักในพระสัทธรรม ไม่หนัก
ในความลบหลู่ท่าน 1 เป็นผู้หนักในพระสัทธรรม ไม่หนักในลาภ 1 เป็นผู้
หนักในพระสัทธรรม ไม่หนักในสักการะ 1 บุคคลประกอบด้วยธรรม 4
ประการนี้แล ย่อมอุบัติในสวรรค์ เหมือนเขาเชิญตัวไปประดิษฐานไว้ฉะนั้น.
จบโกธสูตรที่ 4

5. ตมสูตร

ว่าด้วยบุคคลในโลก 4 จำพวก

[85] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคล 4 จำพวกนี้มีปรากฏอยู่ในโลก
บุคคล 4 จำพวกคือใคร คือ
ตโม ตมปรายโน บุคคลมืดมาแล้ว มีมืดไปภายหน้า
ตโม โชติปรายโน บุคคลมืดมาแล้ว มีสว่างไปภายหน้า
โชติ ตมปรายโน บุคคลสว่างมาแล้ว มีมืดไปภายหน้า
โชติ โชติปรายโน บุคคลสว่างมาแล้ว มีสว่างไปภายหน้า
ก็บุคคลมืดมาแล้ว มีมืดไปภายหน้าเป็นไฉน ? บุคคลบางคนใน
โลกนี้ เกิดในตระกูลต่ำ คือ ตระกูลจัณฑาลก็ดี ตระกูลช่างสานก็ดี ตระกูล
พรานก็ดี ตระกูลช่างหนังก็ดี ตระกูลคนรับจ้างเทขยะก็ดี ทั้งยากจนขัดสน
ข้าวน้ำของกิน เป็นอยู่อย่างแร้นแค้น หาอาหารและเครื่องนุ่งห่มได้โดย
ฝืดเคือง ซ้ำเป็นคนขี้ริ้วขี้เหร่ เตี้ยแคระ มากไปด้วยโรค ตาบอดบ้าง
เป็นง่อยบ้าง กระจอกบ้าง เปลี้ยบ้าง ไม่ใคร่ได้ ข้าว น้ำ ผ้า ยวดยาน
ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่ และเครื่องประทีป บุคคลนั้น
ยังประพฤติทุจริตด้วยกาย วาจา ใจ ครั้นประพฤติทุจริตด้วยกาย วาจา ใจ
แล้ว กายแตกตายไปย่อมเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก อย่างนี้แล บุคคล
มืดมาแล้ว มีมืดไปภายหน้า
บุคคลมืดแล้ว มีสว่างไปภายหน้าเป็นไฉน ? บุคคลบางคนในโลกนี้
เกิดในตระกูลต่ำ คือตระกูลจัณฑาลก็ดี ฯลฯ ที่นอน ที่อยู่ และเครื่องประทีป
บุคคลนั้นประพฤติสุจริตด้วยกาย วาจา ใจ ครั้นประพฤติสุจริตด้วยกาย วาจา